Pomoc publiczna cz. 2

Realizacja projektu, który podlega regulacjom z zakresu pomocy publicznej wiąże się z pewnymi ograniczeniami oraz koniecznością zapoznania się z często nieprecyzyjnymi przepisami. Jednakże w okresie trwałości beneficjent może bardziej swobodnie korzystać z efektów projektu (nie musi się np. martwić o dochody generowane przez projekt).

Formy pomocy publicznej

Pomoc publiczna najczęściej kojarzy się z dotacją, którą przedsiębiorca otrzymuje na realizację projektu dofinansowanego ze środków unijnych. Należy jednak wiedzieć, iż pomoc publiczna może być udzielana także w innych formach (nie ma tutaj zamkniętego katalogu, bowiem każdy rodzaj wsparcia – o ile spełnia przesłanki pomocy publicznej – może stanowić pomoc publiczną). Do najczęstszych (oprócz wspomnianej dotacji) można zaliczyć:

• Preferencje podatkowe (np. zwolnienia i ulgi, obniżenie podstawy opodatkowania, odroczenie terminu płatności czy umorzenie)
• Preferencyjny kredyt
• Poręczenie i gwarancję bankową
• Rekompensatę z tytułu świadczenia usług publicznych w ogólnym interesie gospodarczym

Z powyższego wynika, że pomoc publiczna nie zawsze musi być udzielana w formie pieniężnej. Aby móc zestawić ze sobą wsparcie jakie otrzymał dany podmiot w różnych formach wprowadzono tzw. ekwiwalent dotacji. Polega on na przeliczeniu wartości pomocy na odpowiadającą jej wartość dotacji. Celem obliczeń jest określenie rzeczywistej wartości pomocy publicznej udzielonej beneficjentowi. W celu ujednolicenia metod obliczania ekwiwalentu, stosuje się tzw. stopy referencyjne, które zgodnie z założeniem odzwierciedlać mają rynkowe stopy oprocentowania. Ich wysokość uzależniona jest od tzw. stopy bazowej, publikowanej przez Komisję Europejską w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Źródłem informacji o sposobie obliczania ekwiwalentu dla poszczególnych form pomocy jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach (Dz. U. Nr 194 poz. 1983 z późn. zm.). W zależności od tego, czy przy przeliczaniu pomocy uwzględniono podatek dochodowy, wyróżniamy ekwiwalent dotacji brutto (niepomniejszony o podatek dochodowy) lub netto (pomniejszony o podatek dochodowy).

Rodzaje pomocy publicznej

Ze względu na cel udzielenia można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje pomocy publicznej:

1. pomoc horyzontalną, która kierowana jest do wszystkich przedsiębiorców, niezależnie od miejsca prowadzenia działalności oraz sektora gospodarki, w celu rozwiązania określonego problemu. Pomoc udzielana jest na: ratowanie i restrukturyzację zagrożonych przedsiębiorstw; badania, rozwój i innowacje; rozwój małych i średnich przedsiębiorców; zatrudnienie; usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym; zapewnienie kapitału podwyższonego ryzyka; ochronę środowiska oraz szkolenia.
2. pomoc regionalną, o której mowa w  art. 107 ust. 3 lit. a) TFUE, która przeznaczona jest na wsparcie rozwoju najmniej rozwiniętych regionów poprzez wspieranie inwestycji i tworzenie nowych miejsc pracy, wspieranie nowo utworzonych małych przedsiębiorstw lub w wyjątkowych przypadkach poprzez przyznanie pomocy operacyjnej. Promuje ona ekspansję i dywersyfikację działalności gospodarczej przedsiębiorstw znajdujących się w tych regionach, zwłaszcza poprzez zachęcanie firm do otwierania tam nowych zakładów. Podstawowym dokumentem regulującym kwestię przyznawania pomocy regionalnej są Wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2014-2020.  Zgodnie z wytycznymi warunki określone w art. 107 ust. 3 lit. a) Traktatu są spełnione w przypadku regionów (w naszym przypadku będą to województwa), w których produkt krajowy brutto (PKB) na mieszkańca wynosi 75 % średniej unijnej lub mniej.
3. pomoc sektorową udzielaną wyłącznie przedsiębiorcom z konkretnego sektora gospodarczego (np. z sektora transportu), jak również w sektorach wrażliwych: przemysł węglowy, hutnictwo żelaza i stali, przemysł stoczniowy. Do pomocy publicznej udzielanej w tych sektorach, z uwagi na ich specyficzny charakter, występujące problemy dotyczące, np. nadwyżki mocy produkcyjnych, nadmiernego zatrudnienia, stosuje się często odmienne, bardziej restrykcyjne zasady udzielania pomocy publicznej niż zasady ogólne. Pomoc taka ma ułatwić restrukturyzację czy też likwidację tych sektorów.

Efekt zachęty

Przyznanie pomocy publicznej jest zasadne tylko w sytuacji, gdy dana inwestycja bez udziału tej pomocy nie mogłaby zostać zrealizowana (albo też byłaby zrealizowana później lub w ograniczonym zakresie). Udzielanie pomocy publicznej na projekty, które zostałyby zrealizowane i bez tej pomocy, jest bezcelowe i stanowi po prostu marnotrawstwo środków. Dlatego też warunkiem udzielenia pomocy publicznej (o ile dany program pomocowy nie stanowi inaczej) jest występowanie „efektu zachęty”. W art. 6 ust. 2 Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu wskazano, że „Uznaje się, że pomoc wywołuje efekt zachęty, jeżeli beneficjent złożył do danego państwa członkowskiego pisemny wniosek o przyznanie pomocy przed rozpoczęciem prac nad projektem lub rozpoczęciem działalności”. Informacji nt. efektu zachęty należy jednak szukać przede wszystkim w stosownych programach pomocowych, np. w rozporządzenie dotyczącym regionalnej pomocy inwestycyjnej efekt zachęty określono następująco: „Prace inwestycyjne związane z realizacją nowej inwestycji mogą rozpocząć się po złożeniu przez przedsiębiorcę wniosku”.

W praktyce efekt zachęty uznaje się za spełniony jeżeli beneficjent rozpoczął prace nad realizacją projektu po złożeniu wniosku o dofinansowanie.

Intensywność pomocy

Intensywność pomocy jest to procentowy udział środków publicznych w wartości wydatków kwalifikowanych przedsięwzięcia (projektu). Intensywność pomocy jest zależna od celu pomocy, miejsca, gdzie pomoc jest udzielana, jak również od rodzaju beneficjenta.

W przypadku pomocy regionalnej (a więc najczęściej występującej w projektach dofinansowanych ze środków regionalnych programów operacyjnych) intensywność pomocy wynika z tzw. mapy pomocy regionalnej czyli Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2014 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej na lata 2014-2020. W zależności od regionu, w którym realizowany jest projekt maksymalna intensywność pomocy wynosi:

• 50% – na obszarach należących do województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, warmińsko-mazurskiego,
• 35% – na obszarach należących do województw: kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, opolskiego, pomorskiego, świętokrzyskiego, zachodniopomorskiego oraz na obszarach należących do podregionów: ciechanowsko-płockiego, ostrołęcko-siedleckiego, radomskiego i warszawskiego wschodniego,
• 25% – na obszarach należących do województw: dolnośląskiego, wielkopolskiego, śląskiego;
• 20% – na obszarze należącym do podregionu warszawskiego zachodniego;
• 15% – na obszarze należącym do miasta stołecznego Warszawy w okresie od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2017 r.;
• 10% – na obszarze należącym do miasta stołecznego Warszawy w okresie od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

Wpływ na wysokość pomocy w poszczególnych regionach ma PKB na mieszkańca, które np. w najbiedniejszych regionach objętych wsparciem w wysokości 50% nie może być wyższe niż 45% średniej unijnej. Sposoby określenia intensywności pomocy zostały szczegółowo opisane w pkt. 5.4 Wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2014-2020.

Jeżeli projekt jest realizowany przez małego lub średniego przedsiębiorcę, maksymalną intensywność pomocy można zwiększyć odpowiednio o 20 lub 10 punktów procentowych.

WAŻNE!!!

Ustalając, czy dany podmiot jest małym lub średnim przedsiębiorcą należy wziąć pod uwagę jego powiązania z innymi podmiotami. Może się bowiem okazać, że małe przedsiębiorstwo, w którym udziały posiada inny podmiot należy traktować jak średnie. Pomocną lekturą może być w tym przypadku opracowany przez KE poradnik pn. „Nowa definicja MŚP”.

Kumulacja pomocy

W sytuacji, gdy przedsiębiorca realizując projekt otrzymał na te same wydatki kwalifikowane pomoc publiczną z różnych źródeł, np. dotacja oraz pomoc de minimis, wówczas mamy do czynienia z kumulacją (łączeniem) pomocy publicznej. Aby nie przekroczyć maksymalnych, dopuszczalnych pułapów pomocy należy pamiętać o następujących zasadach:

• intensywność pomocy, w przypadku kumulacji środków pomocowych stanowiących pomoc regionalną, nie może przekroczyć maksymalnej intensywności pomocy wynikającej z mapy pomocy regionalnej dla danego regionu,
• intensywność pomocy, w przypadku kumulacji pomocy regionalnej z pomocą de minimis, nie może przekroczyć maksymalnej intensywności pomocy wynikającej z mapy pomocy regionalnej dla danego regionu,
• intensywność pomocy, w przypadku kumulacji pomocy regionalnej z inną pomocą (np. horyzontalną), nie może przekroczyć tego pułapu, który jest korzystniejszy dla beneficjenta.

W niniejszym artykule wykorzystano informacje dostępne na stronach internetowych www.mir.gov.pl oraz www.uokik.gov.pl.

Zobacz także:

Pomoc publiczna cz.1

Pomoc de minimis cz. 1

Pomoc de minimis cz. 2