Naruszenia Pzp – Polisa OC

Jednym z warunków udziału w postępowaniu, dotyczącym sytuacji ekonomicznej i finansowej wykonawcy może być posiadanie przez niego ubezpieczenia OC.  Zamawiający, zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 11 Rozporządzenia Prezesa rady Ministrów z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane, żąda wówczas dostarczenia opłaconej polisy, a w przypadku jej braku, innego dokumentu potwierdzającego, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia.

Przywołując liczne orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej trzeba pamiętać, że Polisa składana na etapie oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu ma na celu tylko i wyłącznie ocenę sytuacji ekonomicznej i finansowej potencjalnego wykonawcy (uzyskanie wiedzy o jego sytuacji ekonomicznej i finansowej), a nie ubezpieczenie przedmiotu zamówienia, aby zamawiający mógł oczekiwać wykonania zamówienia przez wykonawcę z należytą starannością (wyrok KIO 396/11).

Charakter tego dokumentu w odniesieniu do postawionego warunku udziału w postępowaniu nie zawsze jest przez zamawiających właściwie rozumiany, co wiąże się z licznymi błędami. Najczęstsze z nich, to:

• żądanie polisy bez wskazania minimalnej sumy ubezpieczenia,

• żądanie, aby polisa obejmowała cały okres realizacji inwestycji.

Odnosząc się do pierwszego z przywołanych naruszeń należy zauważyć, że zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, prawo żądania dokumentów istnieje jedynie wówczas, gdy mają one potwierdzać jednoznacznie postawione przez zamawiającego warunki udziału w postępowaniu. W przypadku warunku dotyczącego ubezpieczenia konieczne jest wskazanie sumy gwarancyjnej, która będzie udokumentowana w polisie bądź innym dokumencie. Brak określenia sumy gwarancyjnej oznacza, że polisa na każdą kwotę spełniałaby postawiony warunek, co nie pozwalałoby zamawiającemu prawidłowo ocenić zdolność poszczególnych wykonawców do realizacji zamówienia. Oznacza to, że żądanie polisy lub innego dokumentu potwierdzającego ubezpieczenie, w przypadku braku określenia sumy gwarancyjnej, jest zbędne i narusza przywołany wyżej przepis ustawy. Dodatkowo, tak sformułowany warunek dopuszcza nierówne traktowanie wykonawców, ponieważ w taki sam sposób byłby traktowany wykonawca, który przedłożył polisę na symboliczną złotówkę, jak wykonawca, którego polisa opiewała na kwotę kilku milionów złotych.

Naruszeniem art. 25 ust. 1 ustawy Pzp jest również wymaganie przedłożenia polisy OC na cały okres realizacji zamówienia. Zamawiający może bowiem wymagać wyłącznie dokumentów, które potwierdzają spełnianie warunków udziału w postępowaniu na dzień składania ofert. W związku z powyższym, żądanie ubezpieczenia, na etapie oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu, obejmującego cały okres realizacji zmówienia nie ma żadnego umocowania w ustawie Pzp. Żądanie polisy obejmującej cały okres realizacji inwestycji już na etapie składania ofert, wiąże się również z obciążeniem wykonawców niepotrzebnymi kosztami (na tym etapie postępowania nie wiadomo, który z wykonawców będzie realizował zamówienie).

Zamawiający może natomiast żądać od wykonawcy ubezpieczenia należytego wykonania umowy w momencie podpisywania umowy, a stosowny wymóg co do tego wprowadzić w SIWZ (zobacz wyrok KIO 605/11).

W ocenie wielu ekspertów z zakresu zamówień publicznych przydatność polisy OC lub innego dokumentu potwierdzającego ubezpieczenie do oceny sytuacji ekonomicznej i finansowej wykonawców jest wątpliwa. Dużo bardziej miarodajne są bowiem informacje zawarte np. w sprawozdaniach finansowych, które zamawiający również może żądać od wykonawców. Na etapie przygotowywania postępowania należy się więc zastanowić, czy w ogóle stawiać warunek dotyczący ubezpieczenia, ponieważ korzyści związane z faktyczną oceną zdolności wykonawcy do realizacji inwestycji są znikome, a niewłaściwie sformułowany warunek może zamawiającemu skomplikować proces udzielenia zamówienia, a także narazić na korektę finansową.

Wysokość korekty

W przypadku żądania przez zamawiającego dokumentów, które nie są niezbędne do przeprowadzenia postępowania Taryfikator MRR przewiduje korektę w wysokości 5 % wydatków kwalifikowanych. W wyniku ostatniej aktualizacji Taryfikatora (listopad 2012 r.) wysokość korekty jest taka sama zarówno dla zamówień powyżej progów unijnych jak i poniżej progów unijnych. Przed nowelizacją w zamówienia poniżej progów unijnych wskaźnik korekty wynosił 2%.

O czym należy pamiętać

• Polisa OC ma na celu tylko i wyłącznie ocenę sytuacji ekonomicznej i finansowej potencjalnego wykonawcy.

• W przypadku sformułowania warunku dotyczącego ubezpieczenia należy zawsze wskazywać sumę gwarancyjną, na która ma opiewać polisa lub inny dokument potwierdzający ubezpieczenie.

• Zamawiający nie może żądać na etapie składania ofert, aby polisa obejmowała cały okres realizacji zamówienia.

• Zamawiający musi mieć pewność, że złożona przez wykonawcę polisa na dzień składania ofert była opłacona.

• w przypadku oferty składanej przez konsorcjum, wystarczy aby co najmniej jeden z członków konsorcjum przedłożył polisę lub inny dokument potwierdzający ubezpieczenie, opiewającą/y na określoną przez zamawiającego kwotę.